Đế chế Google trị giá 2.000 tỷ USD đứng trước nguy cơ chia tách, ban lãnh đạo công ty ‘choáng váng’

Bộ Tư pháp Mỹ muốn chia nhỏ các hoạt động kinh doanh cốt lõi của Google.

Tuần trước, Bộ Tư pháp Mỹ gửi đơn lên tòa án đề xuất chia tách Google sau khi công ty này có các hành vi vi phạm luật chống độc quyền.

Lần đầu tiên kể từ khi AT&T bị chia thành các công ty nhỏ hơn cách đây bốn thập kỷ, chính phủ Mỹ đang cân nhắc làm điều tương tự với Google – một trong những tập đoàn lớn nhất thế giới.

Trong đơn gửi lên tòa án ngày 8/10, Bộ Tư pháp Mỹ muốn chia nhỏ các hoạt động kinh doanh cốt lõi của Google, như tách dịch vụ tìm kiếm khỏi Android, Chrome và cửa hàng ứng dụng Google Play.

Việc tòa án ra lệnh chia tách Google sẽ là điều chưa từng có trong lịch sử doanh nghiệp hiện đại của Mỹ. Đây sẽ là đòn giáng mạnh vào một công ty công nghệ lớn mà ngay cả Microsoft cuối cùng cũng đã né tránh khi thua kiện chống độc quyền của chính mình tại Mỹ hai thập kỷ trước.

Tuy nhiên, đối với nhóm luật sư được giao nhiệm vụ đưa ra phản ứng của Google đối với các lệnh trừng phạt tiềm tàng mà Bộ Tư pháp mới tiết lộ, vụ kiện khó có thể diễn ra vào thời điểm nào tốt hơn.

Phản ứng ban đầu của Google đối với các đề xuất của Bộ Tư pháp – rằng sự cạnh tranh đang “phát triển mạnh” trong lĩnh vực quảng cáo tìm kiếm và sự “khốc liệt” trong linh vực trí tuệ nhân tạo thậm chí còn kém thuyết phục hơn hai năm trước, tức là trước khi OpenAI ra mắt chatbot ChatGPT.

Việc đưa ra lập luận của mình thông qua các tòa phúc thẩm sẽ rất quan trọng đối với chiến lược của Google khi họ tìm cách làm chệch hướng hoặc trì hoãn các tác động của phán quyết mang tính bước ngoặt vào tháng 8. Theo đó, phán quyết của một thẩm phán liên bang rằng Google đang duy trì sự độc quyền bất hợp pháp bằng cách trả hàng tỷ USD cho các nhà sản xuất thiết bị, nhà mạng di động và nhà phát triển trình duyệt.

Các mốc thời gian pháp lý liên quan đến một vụ kiện phức tạp và có rủi ro cao như vậy có thể cho phép Google trì hoãn mọi tác động đến hoạt động kinh doanh của mình trong nhiều năm. Google có kế hoạch kháng cáo quyết định về trách nhiệm pháp lý khi thẩm phán ra phán quyết về các biện pháp khắc phục, có khả năng là vào giữa năm 2025, và sau đó cũng có thể phản đối các biện pháp khắc phục.

Các giám đốc điều hành của Google đang cảm thấy hơi “choáng” sau một thời gian lo lắng gia tăng từ các nhà đầu tư rằng công ty đang tụt hậu trong cuộc đua AI. Chưa kể, hiện công ty cũng đang phải đối mặt với ba vụ kiện riêng biệt cáo buộc công ty lạm dụng vị thế thống lĩnh của mình trong các nền tảng tìm kiếm, quảng cáo và di động.

Với các đối thủ cạnh tranh quảng cáo tìm kiếm mới, chẳng hạn như Amazon và TikTok, sự gián đoạn mới nổi và lan rộng đối với hoạt động kinh doanh cốt lõi của mình từ các công ty khởi nghiệp AI, bao gồm OpenAI và Perplexity. Google có thể lập luận rằng họ đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt nhất kể từ khi Bing của Microsoft ra mắt cách đây 15 năm.

Ví dụ, vào thứ ba, Google đã chỉ ra một dự báo của Emarketer rằng thị phần chi tiêu cho quảng cáo tìm kiếm của Mỹ sẽ giảm xuống dưới 50% vào năm tới lần đầu tiên kể từ khi nhóm nghiên cứu bắt đầu theo dõi thị trường vào năm 2008 – chủ yếu là do sự tăng trưởng nhanh chóng trong hoạt động tiếp thị của Amazon.

Tuy nhiên, Bộ Tư pháp đã thành công trong việc chứng minh rằng Google độc quyền một thị trường hẹp hơn cho các công cụ tìm kiếm chung, khiến cho sự thâm nhập của Amazon trở nên không liên quan theo quan điểm của tòa án. Theo StatCounter, Google vẫn xử lý hơn 90% các truy vấn tìm kiếm trực tuyến.

Nhìn chung, lập luận của Google tập trung vào những gì mà họ mô tả là “vượt quá” về mặt quy định sau một vụ kiện về tác động của các thỏa thuận phân phối của họ. Việc buộc họ phải thoái vốn hoặc chia sẻ dữ liệu với các đối thủ cạnh tranh sẽ “vượt xa các vấn đề pháp lý cụ thể trong vụ kiện này”.

Khả năng chia tách đã ảnh hưởng phần nào tới cổ phiếu của công ty mẹ Google.

Yêu cầu Google tách trình duyệt Chrome hoặc hệ điều hành Android hoặc các biện pháp khắc phục “mang tính cấu trúc” khác sẽ “làm lệch hướng sân chơi vào đúng thời điểm cạnh tranh đang phát triển mạnh”, công ty cho biết.

Thay vào đó, Google muốn bất kỳ biện pháp khắc phục nào tập trung vào các hợp đồng mà họ ký kết với những công ty như Apple và Mozilla, nhà sản xuất trình duyệt Firefox. Ngay cả khi đó, Google vẫn lập luận rằng họ vẫn được phép trả tiền cho các đối tác đó để phân phối, miễn là các thỏa thuận đó không yêu cầu độc quyền.

John Kwoka, giáo sư tại Đại học Northeastern thì không đồng tình. Ông cho rằng Google là “một công ty phức tạp có rất nhiều đòn bẩy hoạt động để đạt được mục tiêu, vì vậy cần phải kết hợp với một bộ biện pháp khắc phục bổ sung rộng rãi tương đương, bao gồm cả việc thoái vốn khi cần thiết”.

Ông chỉ ra lịch sử lâu dài của các công ty trốn tránh tác động của các biện pháp khắc phục “hành vi” của cơ quan quản lý – một rủi ro do Bộ Tư pháp nêu ra, cảnh báo rằng “các cơ chế và động cơ để lách luật là vô tận”.

“Hồ sơ này là một dấu hiệu quan trọng và cho biết 'nếu cần, chúng tôi sẽ thực hiện biện pháp này'”, Kwoka cho biết. Bộ Tư pháp có khả năng lập luận rằng các biện pháp khắc phục mang tính cấu trúc là “cần thiết, không có biện pháp nào khác có hiệu quả”.

Trong khi đó, Google đã viện dẫn đến bóng ma cạnh tranh AI từ Trung Quốc – mà không đề cập trực tiếp đến quốc gia này – để lập luận rằng việc làm suy yếu một công ty ở Thung lũng Silicon sẽ đồng nghĩa với việc làm suy yếu nước Mỹ trên trường quốc tế.

Google cho rằng việc buộc công ty này chia sẻ “bí quyết” đằng sau công cụ tìm kiếm của mình, chẳng hạn như dữ liệu và thuật toán, có thể khiến thông tin nhạy cảm của người tiêu dùng rơi vào tay Baidu của Trung Quốc hoặc Yandex của Nga. Google cho biết thêm rằng các công ty như vậy có thể không duy trì các tiêu chuẩn về quyền riêng tư hoặc bảo mật của riêng mình.

“Việc chính phủ can thiệp quá mức vào một ngành công nghiệp phát triển nhanh có thể gây ra hậu quả tiêu cực không mong muốn đối với sự đổi mới của Mỹ và người tiêu dùng Mỹ”, Google viết trong bài đăng trên blog của mình. “Thật khó để nghĩ ra một công nghệ nào quan trọng hơn đối với vị thế lãnh đạo về công nghệ và kinh tế của Mỹ so với AI”.

Bộ Tư pháp đã nhìn nhận vấn đề theo cách khác, lập luận rằng “khả năng tận dụng sức mạnh độc quyền của công ty để cung cấp các tính năng trí tuệ nhân tạo có nguy cơ củng cố thêm sự thống trị của Google”.

Công ty có khả năng sẽ kháng cáo các vụ kiện chống độc quyền của mình lên đến tận Tòa án Tối cao Mỹ. “Đây là khởi đầu của một quá trình dài”, công ty cho biết trong bài đăng trên blog hôm thứ ba.

Tuy nhiên, Jason Kint, một nhà phê bình Big Tech, người đứng đầu nhóm thương mại Digital Content Next của các nhà xuất bản trực tuyến cho biết không chắc chắn rằng Tòa án Tối cao sẽ thụ lý vụ kiện.

Ông ước tính rằng có thể mất hai hoặc ba năm để thực thi bất kỳ biện pháp khắc phục nào nếu vụ kiện được đưa ra tòa án.

Vụ kiện này là một trong những thách thức pháp lý cấp cao nhất do Jonathan Kanter giám sát, một trong những viên chức chống độc quyền cấp tiến do Tổng thống Joe Biden bổ nhiệm.

Xem xét đến việc Google sẵn sàng đệ đơn kháng cáo phán quyết của thẩm phán, Kanter có thể không còn là người đứng đầu bộ phận chống độc quyền của Bộ Tư pháp vào thời điểm vụ kiện hoàn tất.

Cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả. Microsoft đã đạt được thỏa thuận với chính quyền George W Bush vào năm 2001, chưa đầy một năm sau khi tổng thống này đắc cử.

Tuy nhiên, bất kỳ chính quyền mới nào vào năm tới có thể không nhất thiết đe dọa chính sách cứng rắn hơn được đưa ra dưới thời ông Biden. Big Tech đã trở thành tâm điểm phẫn nộ của lưỡng đảng ở Washington trong những năm gần đây và một thế hệ bảo thủ theo chủ nghĩa dân túy mới – bao gồm JD Vance, ứng cử viên phó tổng thống của đảng Cộng hòa Donald Trump đã ca ngợi lập trường chống độc quyền quyết liệt hơn của Washington.

Nếu ông Trump đắc cử, điều này cũng có thể tránh làm suy yếu vụ kiện tìm kiếm của Google nói riêng vì vụ kiện này ban đầu đã được đệ trình trong chính quyền đầu tiên của ông.

Kwoka cho biết có khả năng các viên chức mới của Bộ Tư pháp có thể “mềm mỏng” trong các biện pháp khắc phục hoặc trong quá trình kháng cáo tiềm năng. Tuy nhiên, ông nói thêm, “Big Tech không có sự tôn trọng như năm năm trước đối với cả hai đảng, vì vậy một số phiên bản của điều này có thể sẽ được tiến hành”.

Google cũng phải đối mặt với các mối đe dọa khác. Đầu tuần này, một thẩm phán ở California đã ra lệnh cho công ty này mở Android cho các đối thủ để họ có thể tạo ra các thị trường ứng dụng của riêng mình để cạnh tranh với Google Play. Bộ Tư pháp đang kiện riêng Google vì cáo buộc kiểm soát độc quyền đối với quảng cáo kỹ thuật số.

Tuy nhiên, bất chấp những đòn giáng này, phản ứng của Phố Wall vẫn rất lạc quan. Cổ phiếu của Alphabet, công ty mẹ của Google, chỉ giảm 1,5% vào thứ tư, khiến vốn hóa thị trường của công ty này chỉ dưới 2 nghìn tỷ USD và duy trì vị thế là công ty niêm yết lớn thứ tư thế giới.

Các nhà phân tích tại Bernstein cho biết đề xuất của Bộ Tư pháp “có phạm vi rộng nhưng lại quá nông”. “Đúng như dự đoán, bộ biện pháp khắc phục này có phạm vi rộng nhưng lại thiếu chi tiết cụ thể, mặc dù chúng tôi xin nhắc lại rằng đây chỉ là hiệp đầu tiên của cuộc chiến”.

Theo: Financial Times

Vân Đàm

Link gốc