Doanh nghiệp Nhật Bản lạc quan, BoJ cân nhắc tăng lãi suất

Dữ liệu khảo sát nền kinh tế Nhật Bản mới đây có thể là động lực để ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) tăng lãi suất vào cuối năm 2024.

Doanh nghiệp Nhật Bản tự tin hơn về nền kinh tế trong quý cuối năm 2024 (Ảnh: CNBC)

Tâm lý doanh nghiệp Nhật Bản tích cực

Dữ liệu khảo sát mới nhất về kinh tế Nhật Bản cho thấy tâm lý kinh doanh tại quốc gia này đang có những cải thiện nhất định, đặc biệt trong bối cảnh các doanh nghiệp lớn đang cân nhắc triển vọng kinh doanh vào năm 2025.

Theo khảo sát Tankan hàng quý của BoJ công bố ngày 13/12, chỉ số chính đo lường tâm lý các nhà sản xuất lớn đạt +14 trong quý 4/2024, cao hơn mức dự báo +12 của các nhà kinh tế và tăng nhẹ so với mức +13 của quý trước. Chỉ số này đại diện cho sự chênh lệch giữa tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá điều kiện kinh doanh thuận lợi và không thuận lợi.

Tâm lý tích cực này được thúc đẩy bởi sự phục hồi trong sản xuất ô tô trong nước, mặc dù các doanh nghiệp vẫn lo ngại về nguy cơ suy thoái kinh tế toàn cầu. Khảo sát cũng ghi nhận các doanh nghiệp Nhật Bản dự kiến tăng chi tiêu vốn lên 11,3% trong năm tài chính kết thúc vào tháng 3/2025, tăng so với mức 10,6% trong khảo sát trước. Đây là dấu hiệu cho thấy sự lạc quan hơn về triển vọng kinh doanh.

Ngoài ra, chỉ số đo lường tâm lý các doanh nghiệp nhỏ ngoài ngành sản xuất đạt mức cao nhất kể từ tháng 8/1991, thể hiện rằng cải thiện kinh tế không chỉ tập trung vào các doanh nghiệp lớn mà còn lan rộng đến các doanh nghiệp nhỏ. Các công ty Nhật Bản kỳ vọng lạm phát sẽ duy trì trên mức mục tiêu 2% của BoJ, với dự đoán giá cả chung tăng 2,4% trong một năm tới, không thay đổi so với khảo sát tháng 9.

Tuy nhiên, không phải tất cả các lĩnh vực đều ghi nhận cải thiện. Chỉ số tâm lý của các doanh nghiệp lớn ngoài ngành sản xuất đạt +33, giảm nhẹ so với +34 trong khảo sát trước. Một số lĩnh vực như bán lẻ và dịch vụ tiếp tục đối mặt với khó khăn, với sự suy giảm rõ rệt trong chỉ số tâm lý của các nhà bán lẻ lớn (-15 điểm) và các doanh nghiệp trong ngành khách sạn, nhà hàng (-12 điểm). Điều này cho thấy tiêu dùng cá nhân vẫn chưa phục hồi hoàn toàn.

Chỉ số tổng hợp cho tất cả các doanh nghiệp thuộc mọi ngành đạt +15, tăng nhẹ từ mức +14 của quý trước. Tuy vậy, theo Capital Economics, con số này chỉ tương ứng với mức tăng trưởng GDP thực tế khoảng 0,1% mỗi quý, thấp hơn mức tăng 0,3% của quý III/2024. Dù vậy, tâm lý tích cực từ các doanh nghiệp lớn vẫn mang lại hy vọng cho sự ổn định và phát triển kinh tế trong thời gian tới.

Tín hiệu tăng lãi suất của BoJ?

Những tín hiệu mới của kinh tế Nhật Bản phản ánh một bức tranh tươi sáng hơn, góp phần thúc đẩy kỳ vọng về các động thái chính sách mới của BoJ. Sự cải thiện về tâm lý doanh nghiệp và các dữ liệu kinh tế khác từ khảo sát Tankan có thể thúc đẩy khả năng BoJ có thể sớm tăng lãi suất.

Thống đốc BoJ Kazuo Ueda từng tuyên bố ngân hàng sẽ điều chỉnh chính sách nếu kinh tế và giá cả diễn biến phù hợp với dự báo. Kết quả khảo sát Tankan lần này dường như phù hợp với đánh giá đó, khi doanh nghiệp kỳ vọng lạm phát duy trì ở mức trên 2%, đồng thời gia tăng chi tiêu vốn và cải thiện triển vọng kinh doanh.

Các nhà kinh tế đang kỳ vọng Ngân hàng trung ương Nhật Bản sẽ tăng lãi suất vào cuối năm 2024 (Ảnh: Nikkei Asia)

Một số nhà kinh tế dự đoán BoJ sẽ nâng lãi suất chính sách từ mức 0,25% lên 0,5% tại cuộc họp vào tuần tới. Tuy nhiên, không phải tất cả đều đồng ý với khả năng này. Một số chuyên gia, như Ryosuke Katagi từ Mizuho Securities, cho rằng dữ liệu Tankan tích cực nhưng chưa đủ mạnh để đảm bảo BoJ hành động ngay trong tháng 12. Thay vào đó, một đợt tăng lãi suất có thể được trì hoãn đến tháng 1/2025, khi các yếu tố bất ổn kinh tế toàn cầu trở nên rõ ràng hơn, đặc biệt là tác động từ chính sách kinh tế dưới thời Tổng thống đắc cử Donald Trump.

Trong bối cảnh đó, các nhà hoạch định chính sách đang theo dõi chặt chẽ sự tương tác giữa tăng trưởng tiền lương, chi tiêu mạnh hơn và lạm phát ổn định. Nếu những yếu tố này không đồng bộ, khả năng BOJ sẽ chờ thêm thời gian để đánh giá tình hình. Katagi nhận định rằng các số liệu hiện tại khó có khả năng thay đổi đáng kể trong ngắn hạn, khiến quyết định tăng lãi suất trong tháng 1 trở nên hợp lý hơn.

Các nhà kinh tế tại Nomura cũng đồng tình rằng tháng 12 có thể không phải thời điểm tối ưu để BOJ tăng lãi suất.

Trong một ghi chú, hai nhà kinh tế Kyohei Morita và Uichiro Nozaki nhấn mạnh rằng nếu ngân hàng không hành động trong tháng 12, nguyên nhân có thể đến từ các cân nhắc liên quan đến chính sách tài khóa, như hỗ trợ tài chính cho hộ gia đình hoặc tác động lên ngân sách năm 2025. Tuy nhiên, họ tin rằng một đợt tăng lãi suất vào tháng 1/2025 là rất khả thi nếu các yếu tố kinh tế cơ bản đủ mạnh.

Mặc dù vậy, nếu BoJ quyết định không tăng lãi suất vào tháng 12 vì các yếu tố cơ bản kinh tế chưa đủ mạnh, nhiều chuyên gia kinh tế khác cảnh báo rằng ngân hàng trung ương có thể bỏ qua cả tháng 1, bởi dữ liệu khó có khả năng cải thiện đáng kể trước cuộc họp đầu năm 2025. Đồng yên Nhật đã yếu đi nhẹ sau khi khảo sát Tankan được công bố, giảm xuống mức 152,95 so với USD từ mức 152,60 trước đó, phản ánh tâm lý thận trọng của thị trường.

Trường Đặng-Link gốc