Buồn của nền kinh tế số 1 châu Á: Chỉ báo quan trọng đang ‘báo động đỏ’, gặp rủi ro đáng sợ hơn cả tăng trưởng giảm tốc

Thị trường trái phiếu chính phủ Trung Quốc bắt đầu năm 2025 với tín hiệu cảnh báo rõ ràng cho các nhà hoạch định chính sách: nếu các biện pháp kích thích mạnh mẽ hơn không được đưa ra, áp lực giảm phát sẽ trở nên căng thẳng hơn nữa.

Lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm của Trung Quốc – thước đo cho kỳ vọng tăng trưởng kinh tế và lạm phát, đã giảm xuống mức kỷ lục là dưới 1,6% trong phiên giao dịch tuần trước và vẫn dao động ở mức này. Điều đáng chú ý là đường cong lợi suất có xu hướng đi xuống cho thấy các nhà đầu tư đang lo ngại về triển vọng dài hạn, chứ không chỉ dự đoán về việc lãi suất thấp hơn trong ngắn hạn. 

Hui Shan, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Goldman Sachs, cho biết: “Đối với trái phiếu dài hạn, lợi suất trái phiếu có xu hướng giảm và tôi cho rằng diễn biến này có liên quan nhiều hơn đến kỳ vọng trong dài hạn và dự báo lạm phát đang đi xuống.” 

Lợi suất trái phiếu chính phủ Trung Quốc có diễn biến ngược lại so với thị trường Mỹ và châu Âu. Đối với Bắc Kinh, sự sụt giảm là điều không mong muốn và là khởi đầu không mấy lạc quan, sau khi các nhà hoạch định chính sách đã triển khai một đợt kích thích kinh tế vào tháng 9. 

Tuy nhiên, dữ liệu công bố hôm 9/1 cho thấy giá tiêu dùng ở nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới gần như không đổi trong tháng 12, chỉ tăng 0,1% so với cùng kỳ năm trước. Trong khi đó, giá tại nhà máy giảm 2,3% và nằm trong vùng giảm phát trong hơn 2 năm. 

Lợi suất trái phiếu chính phủ với các loại kỳ hạn khác nhau đều sụt giảm. 

Năm ngoái, ngân hàng trung ương Trung Quốc đã đưa ra các biện pháp nhằm kích thích đầu tư trên thị trường chứng khoán và lần đầu tiên kể từ cuộc khủng hoảng tài chính 2008 cho biết họ đang áp dụng chính sách tiền tệ “nới lỏng ở mức vừa phải”. Ngoài ra, Chủ tịch Tập Cận Bình cũng nhấn mạnh việc ưu tiên thúc đẩy hoạt động tiêu dùng cùng các chiến lược quan trọng như xây dựng các ngành công nghiệp công nghệ cao. 

Sự thay đổi mang tính trọng tâm này phản ánh mối lo ngại về việc tâm lý hộ gia đình bị suy yếu do ảnh hưởng của việc lĩnh vực bất động suy thoái kéo dài suốt 3 năm, khiến nền kinh tế phải phụ thuộc nhiều hơn vào việc đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu. Các nhà đầu tư lo ngại rằng hoạt động xuất khẩu đang bùng nổ sẽ chậm lại đột ngột, sau khi Tổng thống đắc cử Donald Trump nhậm chức vào ngày 20/1 với cam kết áp thuế lên đến 60% với hàng hoá Trung Quốc. 

Các nhà kinh tế của Citi ước tính, việc Mỹ tăng mức thuế lên 15% sẽ khiến lĩnh vực xuất khẩu của Trung Quốc giảm 6% và làm GDP mất 1 điểm phần trăm. 

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho biết, áp lực giảm phát đối với nền kinh tế Trung Quốc còn “nguy hiểm” hơn việc tăng trưởng giảm tốc. Citigroup cho biết quý IV/2024 dự kiến sẽ là quý thứ 7 liên tiếp kinh tế Trung Quốc ghi nhận chỉ số giảm phát (tGDP deflator) ở mức âm. 

Theo Citigroup, đây là điều chưa từng xảy ra với Trung Quốc kể từ giai đoạn 1998 – 1999. Chỉ có Nhật Bản và một số khu vực của châu Âu, cùng một số quốc gia sản xuất hàng hoá mới trải qua giai đoạn giảm phát kéo dài như vậy. 

Diễn biến lợi suất trái phiếu chính phủ 10 năm.

Shan cho biết, PBOC cam kết sẽ nới lỏng chính sách tiền tệ trong năm nay. Tuy nhiên, điều quan trọng không kém là tình hình thâm hụt tài chính của Trung Quốc sẽ tăng mạnh.

Frederic Neumann, chuyên gia kinh tế trưởng khu vực Châu Á tại HSBC, cho biết một lý do khác khiến lợi suất trái phiếu chính phủ ở mức thấp kỷ lục là nền kinh tế Trung Quốc đang tràn ngập thanh khoản. Tiền tiết kiệm hộ gia đình cao kỷ lục và nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp và cá nhân thấp đã khiến các ngân hàng nắm giữ nhiều tiền mặt “tìm đường” vào thị trường trái phiếu.

Do đó, nếu các nhà hoạch định chính sách không đưa ra gói kích thích chi tiêu mạnh mẽ, chu kỳ giảm phát có thể tiếp tục, với lãi suất giảm, tiền lương và đầu tư đi xuống và người tiêu dùng chờ đợi giá hàng hoá giảm thêm. 

Một số nhà kinh tế cảnh báo rằng đà giảm của lợi suất trái phiếu Trung Quốc có thể còn tiếp tục có diễn biến bi quan hơn. Các nhà phân tích tại Standard Chartered cho biết lợi suất trái phiếu 10 năm có thể giảm thêm 0,2 điểm phần trăm xuống còn 1,4 phần trăm vào cuối năm 2025, đặc biệt là nếu thị trường phải hấp thụ lượng trái phiếu chính phủ trung ương phát hành ròng cao hơn cho mục đích kích thích.

Tham khảo FT

An Chi-Link gốc