Quản lý rủi ro tài chính khi lãi suất và chi phí vốn biến động

Biến động lãi suất và chi phí vốn không còn là rủi ro tiềm ẩn, chúng là thực tế mà các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là khối doanh nghiệp vừa và nhỏ, đang phải đối mặt hàng ngày. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều bất định, các gói hỗ trợ dần thu hẹp và mặt bằng lãi suất có xu hướng điều chỉnh tăng, việc quản trị rủi ro tài chính đang trở thành ưu tiên chiến lược.

Điều đáng lo ngại là nhiều doanh nghiệp vẫn tiếp cận rủi ro tài chính như một “phản ứng”, không phải “chủ động phòng ngừa”. Họ chỉ nhìn thấy vấn đề khi chi phí tài chính tăng đột ngột, áp lực trả nợ dồn dập, hoặc các khoản đầu tư mất kiểm soát dòng tiền. Khi đó, mọi hành động trở nên thụ động và tốn kém.

Quản trị rủi ro tài chính không đơn thuần là cắt giảm chi phí. Đó là cả một hệ thống kiểm soát, ra quyết định và đánh giá rủi ro một cách có chiến lược. Trước hết, doanh nghiệp cần xây dựng “bản đồ rủi ro tài chính”, xác định các yếu tố có thể ảnh hưởng đến khả năng thanh khoản, chi phí vốn, tỷ lệ vay nợ, biến động tỷ giá và khả năng sinh lời thực tế.

Một bước quan trọng trong bản đồ này là theo dõi sát dòng tiền thực tế theo thời gian thực. Doanh nghiệp cần áp dụng công cụ hoặc phần mềm tài chính phù hợp, nhằm liên tục cập nhật trạng thái dòng tiền, từ đó đưa ra quyết định kịp thời: khi nào cần tái cấu trúc khoản vay, khi nào cần hoãn hoặc cắt giảm đầu tư, hoặc khi nào nên thương lượng lại các điều khoản tín dụng.

Biến động lãi suất và chi phí vốn không còn là rủi ro tiềm ẩn

Lãi suất biến động không chỉ ảnh hưởng đến chi phí vốn vay ngân hàng mà còn làm thay đổi toàn bộ cấu trúc tài chính doanh nghiệp. Những đơn vị có tỷ lệ đòn bẩy tài chính cao hoặc dòng tiền không ổn định sẽ chịu áp lực lớn. Vì vậy, doanh nghiệp cần tái cân bằng nguồn vốn, giảm phụ thuộc vào vay ngắn hạn, tăng vốn tự có hoặc tìm kiếm các hình thức tài trợ linh hoạt như phát hành trái phiếu, gọi vốn từ quỹ tư nhân.

Một chiến lược khác không thể thiếu là đánh giá hiệu quả đầu tư. Nhiều doanh nghiệp duy trì các dự án sinh lời thấp hoặc chưa rõ dòng tiền, vô tình “đốt” nguồn vốn quý giá trong thời điểm chi phí tài chính tăng cao. Việc xây dựng cơ chế đánh giá ROI định kỳ, dự báo dòng tiền theo kịch bản xấu nhất, và có hành động quyết đoán trong cắt lỗ, sẽ giúp doanh nghiệp giữ vững được vị thế trước sóng gió tài chính.

Cuối cùng, vai trò của người lãnh đạo trong quản trị rủi ro là tối quan trọng. Không ai khác, chính lãnh đạo là người kiến tạo văn hóa kỷ luật tài chính, đặt câu hỏi đúng lúc và duy trì cơ chế ra quyết định dựa trên dữ liệu. Khi có một hệ thống tư duy rõ ràng, quy trình minh bạch và công cụ hiệu quả, doanh nghiệp sẽ không chỉ đối phó với biến động, mà còn tận dụng nó như một cơ hội để tái cấu trúc và phát triển bền vững.

Trong thời kỳ mà chi phí vốn không còn rẻ và rủi ro ngày càng phức tạp, quản trị tài chính không thể là lựa chọn phụ. Đó là năng lực cốt lõi mà mọi doanh nghiệp cần ưu tiên đầu tư càng sớm càng tốt.

Ths. Trần Gia Thông-Link gốc