Thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam vẫn có tiềm năng phục hồi và phát triển mạnh mẽ

Năm 2024 ghi nhận tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp đạt 443.700 tỷ đồng, tăng gần 27% so với năm trước, trong đó phát hành riêng lẻ chiếm đến 92%. Hoạt động phát hành sôi động nhất vào hai quý cuối năm, phản ánh nhu cầu vốn tăng cao khi kinh tế dần hồi phục. Với đà tăng trưởng tích cực, thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được dự báo sẽ tiếp tục bứt phá mạnh mẽ trong năm 2025.

Phát hành trái phiếu bứt phá

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) nói chung và TPDN riêng lẻ nói riêng đã ghi những dấu ấn tích cực trong năm 2024. Đánh giá tổng quan bức tranh thị trường TPDN năm vừa qua và triển vọng năm 2025, theo bà Nguyễn Thảo Hạnh – Chuyên gia Khối Nghiên cứu tín dụng và dịch vụ tài chính xanh, Công ty CP FiinRatings, tổng giá trị phát hành TPDN năm 2024 tính đến thời điểm ngày 31/12/2024 đạt 443.700 tỷ đồng (trong đó giá trị phát hành riêng lẻ chiếm 92%), tăng gần 27% so với năm trước. Hoạt động phát hành diễn ra sôi động nhất vào quý III và IV/2024, phản ánh nhu cầu vốn gia tăng của doanh nghiệp trong bối cảnh kinh tế phục hồi.

Giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp 2020 – 2024 (nghìn tỷ đồng). Nguồn: FiinRatings, HNX.

Bước sang năm 2025, hoạt động phát hành trên thị trường TPDN nói chung và TPDN riêng lẻ nói riêng được kỳ vọng sẽ tiếp tục khởi sắc nhờ 2 yếu tố chính. Thứ nhất, bên cạnh các tổ chức tín dụng là nhóm ngành phát hành dẫn dắt thị trường, năm nay nhiều khả năng sẽ ghi nhận hoạt động phát hành sôi động hơn ở nhóm ngành phi tài chính bao gồm bất động sản, hạ tầng cơ bản như năng lượng tái tạo và nước sạch…

Theo đó, các ngân hàng thương mại sẽ tiếp tục phát hành lượng lớn trái phiếu để củng cố nguồn vốn trung và dài hạn nhằm đáp ứng nhu cầu tăng trưởng tín dụng cao trong năm 2025 dự kiến ở mức 16%, đồng thời tuân thủ các tỷ lệ an toàn của Ngân hàng Nhà nước.

Với ngành năng lượng tài tạo, việc Chính phủ đang đẩy mạnh các chính sách triển khai quy hoạch điện 8 nhằm giải quyết vấn đề rủi ro thiếu điện từ năm 2026 sẽ giúp nhiều dự án được triển khai theo cơ chế mới và từ đó nhu cầu vốn dài hạn qua kênh TPDN sẽ sôi động trở lại.

Với ngành bất động sản, FiinRatings kỳ vọng sự phục hồi sẽ diễn ra mạnh hơn vào nửa đầu 2025 khi được tháo gỡ pháp lý trên diện rộng hơn trong việc triển khai các dự án mới, nhờ đó nhu cầu vốn cũng sẽ gia tăng trong thời gian tới.

Thứ hai, thị trường TPDN xuất hiện nhiều yếu tố mới về kỳ hạn, trái phiếu được bảo lãnh, được xếp hạng tín nhiệm và trái phiếu đạt chuẩn xanh sẽ phát triển trong năm vừa qua, kỳ vọng trong năm 2025 sẽ tiếp tục giúp thúc đẩy sự phát triển của kênh huy động vốn này.

Luật mới thúc đẩy niềm tin thị trường

Dưới góc nhìn của ông Nguyễn Đình Duy – Giám đốc, Chuyên gia phân tích Cao cấp – Khối Xếp hạng tín nhiệm và nghiên cứu tại VIS Rating, thị trường TPDN Việt Nam mới nhận được sự chú ý nhiều của công chúng đầu tư kể từ giai đoạn đại dịch Covid-19. Cụ thể là năm 2019 trước khi có Covid-19 thì giá trị phát hành riêng lẻ TPDN đạt 380.000 tỷ đồng, sau đó tăng trong năm 2020 lên gần 500.000 tỷ đồng và đạt đỉnh vào năm 2021 với mức gần 730.000 tỷ đồng.

Phát hành riêng lẻ/ra công chúng theo năm.

Trong giai đoạn thị trường TPDN gặp khủng hoảng với nhiều tổ chức phát hành gặp tình trạng chậm trả trái phiếu, khối lượng phát hành của năm 2022 và năm 2023 giảm khá mạnh về mức thấp hơn so với năm 2019. Tuy nhiên trong năm 2024 thị trường bắt đầu phục hồi và phát hành trái phiếu riêng lẻ đã có tăng trưởng trở lại so với năm 2019 trước Covid-19.

So sánh giữa năm 2024 và 2019, điểm đáng chú lớn nhất về xu hướng phát hành TPDN riêng lẻ là sự chuyển dịch theo hướng tập trung vào nhóm các ngân hàng thương mại. Trong năm 2024, khối ngân hàng chiếm tới gần 70% tổng lượng TPDN phát hành riêng lẻ trong khi nhóm ngành bất động sản dân cư xếp thứ hai chỉ chiếm 17%. Tỷ trọng phát hành của hai nhóm ngành này trong năm 2019 là xấp xỉ bằng nhau ở mức 32%. Chúng tôi cho rằng, trong thời gian tới, nguồn cung TPDN từ hai nhóm ngành này sẽ tiếp tục đóng vai trò chủ đạo.

Nhận định về diễn biến thị trường TPDN sau khi Luật Chứng khoán (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 01/01/2025, đại diện VIS Rating cho biết, đội ngũ các chuyên gia tại VIS Rating kỳ vọng rằng, sự nhấn mạnh vào việc bảo vệ nhà đầu tư và tăng trưởng bền vững của thị trường TPDN sẽ thúc đẩy niềm tin thị trường được cải thiện và hoạt động phát hành sôi động hơn trong năm 2025.

“Chúng tôi cho rằng các sửa đổi này là có lợi cho trái chủ thông qua việc ngăn chặn vi phạm từ các tổ chức phát hành trái phiếu, hạn chế hoạt động đầu tư có rủi ro cao, áp dụng bắt buộc các công bố thông tin kịp thời và xếp hạng tín nhiệm để cải thiện kỷ luật thị trường” – đại diện VIS Rating nhấn mạnh.

Hơn hết, dựa trên các sửa đổi tích cực về luật và nghị định được ban hành trong giai đoạn vừa qua, VIS Rating kỳ vọng rằng thị trường TPDN đang dần đi đúng hướng để phát triển bền vững với tính kỷ luật cao hơn./.

Theo đại diện VIS Rating, trong giai đoạn 2022 và nửa đầu năm 2023, thị trường TPDN đã trải qua khủng hoảng khi nhiều đơn vị phát hành không thể thanh toán gốc và lãi đến hạn, gây thiệt hại đáng kể cho nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân. Nghị định 08 ra đời đã tạo điều kiện cho các tổ chức phát hành thương lượng với trái chủ để xây dựng lộ trình tái cơ cấu nợ hợp lý. Hầu hết các trái phiếu gặp khó khăn đều được gia hạn từ 1 đến tối đa 2 năm theo quy định của Nghị định 08, giúp doanh nghiệp có thêm thời gian tái cấu trúc hoạt động kinh doanh, giải quyết các vấn đề pháp lý tại dự án, và cải thiện dòng tiền nhằm đáp ứng nghĩa vụ nợ.

Ngoài ra, cơ quan quản lý nhà nước đã nâng cao các quy định về minh bạch thông tin, giúp thị trường nắm bắt rõ hơn tình hình của các tổ chức phát hành gặp khó khăn và xác định chính xác quy mô các trái phiếu có vấn đề. Với vai trò là một tổ chức xếp hạng tín nhiệm nội địa, VIS Rating cung cấp thông tin độc lập và khách quan thông qua xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp, trái phiếu, cùng các báo cáo nghiên cứu định kỳ và chuyên sâu về thị trường trái phiếu.

VIS Rating tin rằng, việc nâng cao kỷ luật thị trường và minh bạch hóa thông tin sẽ là những yếu tố then chốt giúp củng cố niềm tin và ổn định tâm lý nhà đầu tư.

Thu Hương-Link gốc